BARLINEK - Warto zobaczyć

Szlak spacerowy „ŚLADAMI EMANUELA LASKERA”

1. Barlinecki Rynek funkcjonuje jako centrum miasta od czasów nadania praw miejskich przez margrabiów Otto V i Albrechta III z dynastii askańskiej. Miastu nadano nazwę Nova Berlyn. Rynek był centrum średniowiecznego Barlinka. Tu odbywały się targi, tu w ratuszu zbierała się Rada Miejska. Najstarsze, XVIII i XIX-wieczne domy mieszczańskie znajdują się we wschodniej pierzei Rynku. Stoi tam charakterystyczna architektonicznie dla terenów Nowej Marchii kamienica sztachulcowa. W pierzei zachodniej znajduje się „Apteka pod Orłem” funkcjonująca w tym budynku od 1818 roku. Podczas ostatniego, wielkiego pożaru w 1852 roku spłonął ratusz, którego nigdy już nie odbudowano. Na jego miejscu, w centrum Rynku postawiono w 1912 roku fontannę zwieńczoną figurą dziewczyny atakowanej przez gąsiora, tzw. „Gęsiarka”, będąca autorstwa mistrza Ackermanna z Monachium. Gęsiarka stała się symbolem Barlinka. W czasie zdobywania miasta przez Armię Czerwoną w styczniu 1945 roku, zniszczeniu uległa większość zabytkowej zabudowy miejskiej w najstarszej części Barlinka, w tym Rynek, który do dziś pozbawiony jest pierzei północnej i południowej.

2. W średniowieczu Duża Furta Wodna umożliwiała dostęp z miasta do jeziora. Wraz z fragmentami murów miejskich furta została rozebrana w XIX wieku. Obok miejsca, w którym stała postawiono ciekawy architektonicznie dom (ul. Jeziorna 3), nazywany popularnie Chińskim Domem. Wykusz tego domu jest pomniejszoną repliką owej Furty, a umieszczone na nim daty (1363 - 1817) uwieczniają okres, w którym tu stała.

3. W domu przy ulicy Chmielnej 7, 24 grudnia 1868 roku urodził się Emanuel Lasker, szachowy mistrz świata w latach 1894 - 1921, filozof i matematyk. Tytuł mistrza świata utrzymywał nieprzerwanie przez 27 lat, to osiągnięcie do dzisiaj jest niepobitym rekordem. W 1918 roku napisał pracę naukową „Filozofia nieskończoności”, w której polemizował z Albertem Einsteinem - twórcą teorii względności. Niedługo potem poznali się osobiście. Zmarł w Nowym Jorku 11 stycznia 1941 roku.

4. Fortyfikacje miejskie. Najokazalszy fragment zachował się u zbiegu ulic Chmielnej i Górnej, z widoczną jeszcze miejscami koroną murów i reliktami ostatniej z 27 czatowni oraz Psią Furtą.

5. Wzgórze Piastowskie. Jeden z punktów widokowych na miasto. Znajduje się tutaj Barlinecki Ośrodek Kultury oraz kawiarnia jazzowa. W sali widowiskowej ośrodka od 1993 roku odbywają się Festiwale szachowe poświęcone pamięci Emanuela Laskera.

6. Budynek przy ulicy Niepodległości 7 - z charakterystyczną narożną wieżyczką, upamiętnia znajdującą się w tym miejscu Bramę Młyńską, rozebraną w 1825 roku.

7. Pałacyk Cebulowy. Na wzgórzu przy ulicy Strzeleckiej w 1908 roku wybudowano bardzo ciekawy architektonicznie dom z dwiema wieżyczkami zwieńczonymi hełmami w formie cebul.

8. Kąpielisko miejskie. Pod koniec XIX i na początku XX wieku Barlinek stał się popularnym kurortem. W mieście i jego okolicach powstawały hotele, restauracje, pensjonaty dla przyjezdnych. W 1927 roku wybudowano przy ulicy Sportowe kąpielisko miejskie w bardzo rzadko spotykanym na Pomorzu i Nowej Marchii - stylu alpejskim.

9. Na wschód od rynku wznosi się gotycki kościół. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1298 roku, jednak XIII-wieczna budowla nie przetrwała do dzisiejszych czasów. Zostały z niej tylko kamienne ciosy wmurowane w ściany wieży oraz cokół. Dzisiejszy kościół jest trójnawową pseudobazyliką, której ostateczny kształt nadano po pożarze w 1852 roku. Nadbudowano wówczas pokrytą czarnym łupkiem wieżę, wznoszącą się na wysokość 52 metrów, zakończoną pozłacanym krzyżem. Przy wchodzeniu do świątyni należy zwrócić uwagę gotycki portal główny z XV wieku z zagadkowymi „miseczkami”. Pochodzą one z mroków średniowiecza i są pozostałością dawnej tradycji. Twierdzi się m.in., że w ten sposób rozniecano święty ogień w Niedzielę Wielkanocną, inna zaś wersja mówi o ostrzeniu mieczy przez wyruszających na wojnę rycerzy. Na ścianach zewnętrznych zwracają uwagę cegły z wyrytymi datami.

10. Przy ulicy Niepodległości 17 stoi tzw. „Dom Gutenberga”. W fasadzie budynku znajduje się popiersie wynalazku druku. W XIX i na początku XX wieku działała tu drukarnia. Obecnie w Domu Gutenberga mieści się Muzeum Regionalne, w którym znajduje się m.in. stała ekspozycja poświęcona Emanuelowi Laskerowi

NA OBRZEŻACH

Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy

- powstał w 1991 r. i początkowo jego obszar położony był w centralnej części Puszczy Barlineckiej. W 1996 r. powiększony został o część obejmującą dolinę Płoni na północ od Barlinka. Obecnie Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy zajmuje 23,9 tys ha i stanowi łącznie z otuliną ponad 80% obszaru całej gminy Barlinek. Krajobraz wzbogacają parki wiejskie i przydworskie z alejami starych drzew oraz zabytkową architekturą zespołów pałacowych, folwarcznych i sakralnych.

Puszcza Barlinecka

- największy i najładniejszy kompleks leśny okolic Gorzowa. Jej całkowita powierzchnia wynosi ok. 1000 km2. Przeważają tu bory mieszane. W drzewostanie przeważa sosna, ale duży jest udział dębu i buka, a ponadto występuje tu grab, jawor, lipa, klon, olcha, cis, modrzew i wiąz. Bogata jest również fauna: żyją tu jelenie, dziki, sarny, lisy, kuny, tchórze, borsuki, piżmowce, wiewiórki, łasice oraz liczne gatunki ptaków.

Jezioro Barlineckie

- uznane za jedno z najpiękniejszych jezior Pojezierza Myśliborskiego. Zajmuje powierzchnię 267,57 ha (dł. 3420 m, szer. 1720 m, maks. głębokość 18 m). Licząca 10 km, dobrze rozwinięta i pokryta w większości lasami linia brzegowa tego akwenu wznosi się miejscami na znaczną wysokość i zadziwia fantazyjnością kształtów. Brzegi jeziora porośnięte są lasami o ciekawym drzewostanie. Jezioro zasilają dziesiątki źródełek i cieków wodnych. Uroku temu zakątkowi dodają wyłaniające się z jego toni cztery wyspy: Łabędzia, Sowia, Nadziei i Zielona. W wodach jeziora żyją m.in. sielawy, sieje, trocie, liny, węgorze, szczupaki. Na południowym brzegu Jeziora Barlineckiego znajduje się projektowany rezerwat przyrody „Buczyny Barlineckie”. Wzdłuż brzegów jeziora prowadzi ścieżka dydaktyczna utworzona przez dyrekcję Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego.

Rzeka Płonia

- jej źródła znajdują się w pobliżu Barlinka, na wysokości 65 m n.p.m. Płonia (długość 76 km) płynie malowniczą doliną w kierunku północno-zachodnim przez jeziora Płoń i Miedwie i dalej przez Puszczę Goleniowską do jeziora Dąbie. Dolina Płoni pod względem krajobrazowym stanowi szczególnie atrakcyjny obszar. Ograniczają ją wysokie i pokryte lasami strome zbocza o wysokości do 90 m. Pocięte są one dużą ilością (łącznie ok. 90) krętych i malowniczych wąwozów, z najbardziej znanym Skalistym Jarem Libberta. Z uwagi na znaczne różnice wysokości (najwyższe wzniesienia 114,2 m n.p.m., najniższe 24 m n.p.m.) występująca na tym obszarze, rzeźba terenu przypomina Beskid Niski, do tego stopnia, że nazywany jest „Bieszczadami Barlineckimi”.

Młyn Papiernia

Przy ul. Św. Bonifacego, 2 kilometry za miastem znajdują się zabudowania zabytkowego Młyna-Papierni. Mieściła się tutaj w latach 1733-1860 słynna w całej Brandenburgii wytwórnia papieru czerpanego. W 1869 roku w tym miejscu wybudowano młyn mączny, czynny nieprzerwanie do 1972 roku. Obecnie zabytkową budowlą opiekuje się Stowarzyszenie Na Rzecz Ochrony Dziedzictwa „Młyn-Papiernia”.

REZERWATY PRZYRODY

1. Skalisty Jar Libberta. Rezerwat geologiczy i glebowy skał, o powierzchni 33,21 ha, utworzony w 1995 roku. Położony jest w głębokim jarze (długości 600 m), opadającym w kierunku doliny Płoni. Leży 300 m na wschód od zabudowań wiejskich Równa. Na zboczu wąwozu, wśród gęstwiny drzew znajdują się liczne skały osadowe (zlepieńce), będące zjawiskiem unikalnym na Niżu Polskim. szczególnie trzy skałki są dużych rozmiarów, dlatego jar nazywany jest również „Wąwozem Trzech Skałek”. W płaszczyźnie poziomej nad powierzchnią ziemi mają obwód od 825 do 1050 cm i przeciętną wysokość nad ziemię od 350 do 375 cm. Dwie spośród tych skał noszą nazwy: „Czarcia Kazalnica” i „Czarcie Okno” - i stanowią pomnik przyrody nieożywionej. Dookoła stary, piękny las, głównie bukowy.

2. Markowe Błota. Rezerwat torfowiskowo-faunistyczny o powierzchni 193,40 ha, utworzony w 1994 roku. Położony ok. 1000 metrów od Moczydła. Jest to duży kompleks śródleśnych bagien wraz z otaczającymi je lasami. Gniazdują, żerują i odpoczywają tu liczne gatunki ptaków, m.in. orzeł bielik, rybołów, błotniak stawowy, kobuz, puchacz, żuraw i bocian czarny.