Jeziora w gminie Barlinek

Największym, najbardziej malowniczym i najlepiej zagospodarowanym pod względem turystycznym jeziorem w gminie Barlinek jest Jezioro Barlineckie. Jednak chyba mało kto wie, że w gminie są aż 32 jeziora o powierzchni powyżej 1 hektara.

W wielu dostępnych publikacjach Jezioro Barlineckie nazywane jest również Barlińskim. I właśnie ta druga, niezbyt fortunna nazwa figuruje jako oficjalna w urzędowej ewidencji wód. Nie sugerowałbym się jednak językiem urzędniczym, ponieważ już w najstarszych polskojęzycznych przewodnikach, jak również w mowie potocznej używana jest nazwa „Barlineckie”. W przedwojennych przewodnikach jezioro nazywano Nippervitz See.

Większe jednak kontrowersje wzbudza podawana w tych źródłach powierzchnia jeziora oraz jego największa głębokość. W przewodnikach Bogdana Kucharskiego i Wiesława Dachowskiego z 1981 roku podaje się powierzchnię Jeziora Barlineckiego 272 ha, a maksymalną głębokość 22 metry. Te same parametry podano w miejskim folderze wydanym przez UMiG w Barlinku. Z kolei według danych Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego z 1997 roku jezioro ma powierzchni 259,1 ha i głębokość 18 metrów. Natomiast we wspomnianej już urzędowej ewidencji wód podano powierzchnię 267,57 ha i głębokość również 18 metrów. W tym wypadku należałoby jednak przyjąć, jako oficjalne, dane zamieszczone w ewidencji wód i nimi się posługiwać. Tym bardziej, że te same wielkości podane są również w książce „Życie jezior” wydanej przez Klub Działalności Podwodnej „Marlin” z Gorzowa. Największa głębokość znajduje się w przewężeniu przy wejściu do południowego cypla. Jako ciekawostkę można jeszcze podać, że łączna powierzchnia wysp wynosi 3,7 ha.

Nazwa Jeziora Chmielowego w urzędowej ewidencji niestety nie występuje. Zamiast niej są natomiast dwie inne nazwy: oficjalna - Głębokie i nieoficjalna - Martwe. Nazwę Chmielowe zaczerpnięto z dawnej niemieckiej nazwy jeziora Hopfen See i dla nas wydaje się to historycznie, jak również i potocznie uzasadnione. Jezioro ma powierzchnię 4,65 ha.

W granicach miasta znajdują się jeszcze dwa jeziora: Uklejno bądź Uklejowe (pow. 12,91 ha) oraz Stycko (4,78 ha) połączone z Uklejowym krótkim przesmykiem nad którym przechodzi malowniczy drewniany mostek (to bardzo urokliwe miejsce).

Na północ od Barlinka, skręcając w prawo za stawami rybnymi przy ul. św. Bonifacego znajdują się dwa malownicze jeziora: Trzcinno (3,26,ha) i Sitnik, nazywane również Spalone (3,97 ha). Można do nich również dotrzeć od zachodu torami kolejowymi. W prawo zaraz za Młynem Papiernia, w leśnej gęstwinie jest przecudne jeziorko Elżbietka (1,99 ha). W samym Żydowie znajduje się jezioro potocznie zwane Żydowo (4,41 ha), natomiast trochę dalej, w prawo od drogi do Niepołcka jest drugie jezioro bez nazwy o powierzchni 3,25 ha. Najdalej na północ w gminie położone jest Jezioro Głębokie (7,76 ha), na prawo od drogi z Barlinka do Równa.

Na południe od Barlinka, w lasach Puszczy Barlineckiej (nie wiedzieć czemu nazywanej od 1975 roku Gorzowską) jest wiele bardzo malowniczych jezior, z których najbardziej znane jest Jezioro Okunie, zwane również Oknem bądź Okunino (39,54 ha). Największa jego głębokość wynosi 18,5 m. Na stronie zachodniej tego jeziora można podziwiać tzw. podwójne dno, które powstało wskutek oderwania się twardego podłoża od torfiastego gruntu. Blisko tego jeziora we wsi Okunie znajdują się dwa jeziorka: bliższe i mniejsze jest bez nazwy (pow. 1,1 ha) i drugie Piaskowe (4,92 ha). Między Oknem a Moczydłem, w lewo od szosy jest jeziorko Czarne zwane również Dąbrowa (4,3 ha). Za Moczydłem mamy po lewej stronie duże jezioro Sitno Moczydelskie (27,88 ha) i dalej po prawo dwa małe jeziorka: Listek zwane również Płaskim (4,27 ha) i Libenka bądź Płotkowe (5,13 ha). Sitno Moczydelskie połączone jest rzeką Santoczną z jeziorem Suche Lubiszewko nazywane również Portki (51,96 ha), którego tylko część znajduje się w granicach gminy Barlinek. Na południowym brzegu tego jeziora jest kąpielisko w miejscowość Lipy. I właśnie drogą z Lip na wschód dotrzemy do dwóch bardzo malowniczych, lecz prawie zupełnie nieznanych jezior: Mokrego lub jak kto woli Herbowego (13,53 ha) i dalej do Wapiennego (4,18 ha).

Największymi jeziorami na zachód od Barlinka są: Jezioro Gostyń (21,25 ha) koło Ożaru, Strąpie (18,71 ha) i Karskie Małe (16,38 ha) położone na południe od Kinic. Między Dzikowem a Lutówkiem jest też kilka sporej wielkości jezior: Nierybno (11,38 ha), Moskowo (8,55 ha) i Lutowo (8,26 ha).

To prawie wszystkie jeziora leżące w gminie Barlinek. Pozostało jeszcze kilka mniejszych zbiorników, nie mających nawet urzędowej nazwy, których już w tej publikacji nie omówię. Mimo to zapraszam do odwiedzenia wszystkich naszych jezior, w większości wypadków urokliwych i pięknie położonych. Jak przyjdzie czas na weekendy w terenie oczywiście.

KRZYSZTOF KĘDZIOR

EB Nr 3/1999