O znaczeniu aktywności fizycznej     

W trosce o własne zdrowie

Późna jesień, wczesna zima to czas, kiedy zdecydowanie obumiera aktywność fizyczna człowieka. Krótki dzień, szybko zapadające ciemności, grypopochodna pogoda nie sprzyjają uprawianiu jakiegokolwiek sportu czy rekreacji ruchowej na świeżym powietrzu. Jest zatem doskonała okazja, aby dłużej zastanowić się nad znaczeniem tych czynności  w trosce o własne zdrowie.

Dynamiczny rozwój wszystkich dziedzin życia wymaga coraz większej odporności psychicznej, energii życiowej, wydolności wysiłkowej. Technika ułatwia człowiekowi życie, czyni je bardziej wydajnym. Jej rozwojowi towarzyszą jednak także zjawiska niekorzystne, które polegają na eliminowaniu z ludzkiego życia ruchu i pracy fizycznej. Żyjemy w czasach, gdzie wiele prac wykonuje się w pozycji siedzącej. Wygodny tryb życia w komforcie cywilizacyjnym ( np. oglądanie telewizji, gry komputerowe ), stronienie od sportu, rekreacji ruchowej czy też zajęć wychowania fizycznego, są najważniejszymi przyczynami nieprawidłowości rozwojowych. Prowadzą one do zwiększonej podatności na różne zachorowania, wad postawy, nerwic, chorób psychicznych, otyłości, zaburzeń snu, niedotlenienia tkanek, niewydolności mięśniowej, cukrzycy, choroby nadciśnieniowej i wielu innych tzw. „chorób cywilizacyjnych”. Ponadto niedobór ruchu przyspiesza procesy starzenia się, upośledza czynności narządów , zmniejsza wydolność i sprawność fizyczną.

Powyższe przykłady są przyczyną tragedii osobistej wielu ludzi. Aktywność fizyczna ( ruchowa ) stanowi kluczowy i integrujący składnik zdrowego stylu życia. Jest jedną  z  podstawowych potrzeb człowieka w każdym okresie życia. Bez niej niemożliwa jest jakakolwiek strategia zdrowia, jego utrzymanie  i  pomnażanie, a u dzieci i młodzieży prawidłowy rozwój. Uaktywnianie ruchowe dziecka wpływa nie tylko na rozwój motoryczny, ale i pozostałe sfery rozwoju i funkcjonowania jego organizmu. Jak wiadomo niedostatek, ale i nadmiar aktywności ruchowej może być przyczyną wielu zaburzeń i zwiększonego ryzyka chorób. Podejmowana w sposób regularny, a nie okazjonalny, umiarkowana i utrzymywana  w granicach tolerancji ustroju, daje w efekcie nie tylko przyrost masy mięśniowej, wzmacnianie kości i połączeń stawowych, ale także przyrost masy serca, obniżenie ciśnienia tętniczego, zwolnienie tętna, zwolnienie rytmu oddechowego itp.. W sferze psychicznej  i społecznej pomaga uzyskać szereg cech niezbędnych w życiu dorosłego człowieka,   np. odporność na stresy, równowagę emocjonalną, umiejętność psychicznej adaptacji   do zmieniających się warunków. Porządkując i nieco uszczegółowiając zasadnicze zmiany dokonujące się pod wpływem regularnej aktywności fizycznej, można je przedstawić w wielu ujęciach schematycznych.

Sięgając zamierzchłych dziejów ludzkości, gdzie wychowanie fizyczne wzięło swój początek, to należy zaznaczyć, że wywodzi się ono z dwóch źródeł. Po pierwsze – z potrzeby przygotowania człowieka do walki z przyrodą, z której trzeba było w ciężkim trudzie zdobywać środki do życia. Po drugie – z dążenia  do zabawy, przyjemności, ekspresji ruchowej, z chęci wykazania się maksymalną sprawnością ruchową. Potrzeby ruchowe są oczywiście zindywidualizowane. Zależą one m.in. od fazy rozwoju, płci, warunków życia, stanu zdrowia, poziomu sprawności i wydolności fizycznej, czynników genetycznych. Wiemy, że każde dziecko, aby należycie się rozwijało, powinno być aktywne fizycznie przez parę godzin dziennie. W miarę możliwości powinien być to ruch urozmaicony. Wraz  z wiekiem różnicują się zainteresowania, a w szczególności różne stają się potrzeby dziewcząt i chłopców. Wynika to głównie z różnic płciowych, w motoryce,  w umiejętnościach ruchowych i w psychice. Różnicują się także zainteresowania u dorosłych. Mężczyźni interesują się bardziej czynnościami  siłowymi, a kobiety raczej koordynacyjnymi i najchętniej   o podłożu muzycznym. Spontaniczna aktywność ruchowa i potrzeba ruchu wyraźnie się obniża.

Mimo, że aktywność fizyczna jest pozytywnym miernikiem zdrowia, trudno jest określić optymalny jej poziom  i   dozowanie w stosunku do osób w różnym wieku. Zwiększona i systematyczna może łagodzić lub usuwać występowanie wielu czynników chorobotwórczych. Ruch i aktywność fizyczna poprawia ogólne samopoczucie, ma zbawienny wpływ na przedłużenie życia ludzkiego oraz uczynienia go przyjemnym  i zdrowym. Aktywność fizyczna postrzegana jest również jako czynnik integrujący zbiorowość i zapobiegający patologiom, a także jako katalizator więzi społecznych.

Tymczasem z badań i obserwacji wynika, iż znaczna część naszego społeczeństwa wiedzie niezbyt aktywny tryb życia ( bierne spędzanie czasu wolnego ), który wymaga pewnej modyfikacji w obrębie tych zachowań. Powodem takiego stanu rzeczy mogą być pewne uwarunkowania osobiste, np. status ekonomiczny, stan zdrowia, wiek, płeć, wykształcenie, silna wola, wiedza o zdrowotnym znaczeniu aktywności fizycznej i samomotywacja. Istotne w podejmowaniu  aktywności fizycznej są również uwarunkowania środowiskowe, takie jak: brak czasu, brak wsparcia społecznego, brak dostępu do obiektów, urządzeń i taniego sprzętu, brak właściwej reklamy – informacji na temat możliwości udziału w różnych formach rekreacji ruchowej.

Przywrócenie pracy fizycznej, uprawianie sportu i turystyki, rekreacja fizyczna, zintensyfikowane wychowanie fizyczne, a także wszelka aktywność ruchowa w formie codziennych dawek profilaktycznych staje się dzisiaj koniecznością. Doskonałą okazję dostarczania dzieciom i młodzieży odpowiedniej dawki ruchu stwarzają zajęcia wychowania fizycznego w szkole. Jest to także sport i rekreacja w ramach zajęć pozalekcyjnych.

Wpływ wychowania fizycznego i sportu jest wszechstronny, owocuje wzrostem siły, wytrzymałości, szybkości, mocy, zwinności, koordynacji i innych cech motorycznych. Podnosi również ogólną sprawność fizyczną, odporność organizmu, wpływa na wyrównanie różnic w rozwoju, a tym samym wzmacnia zdrowie i daje dobre samopoczucie. Kultura fizyczna dysponuje szeroką ofertą form realizacji aktywności ruchowej zarówno instytucjonalnej, jak i w osobistym  zakresie wychowania   fizycznego, sportu, turystyki, rekreacji i rehabilitacji ruchowej. Pozwala każdemu na dokonanie wyboru takiej formy i zakresu aktywności, która jest najdogodniejsza na określonym etapie życia.

Upowszechnianie szeroko rozumianej kultury fizycznej wśród dzieci, młodzieży   i dorosłych to jedno z zadań własnych każdego samorządu terytorialnego. W strukturach organizacyjnych gminy funkcjonują podmioty ( najczęściej jednostki bądź zakłady   budżetowe ), których podstawowym obowiązkiem jest zapewnienie warunków do prawidłowego rozwoju zdrowotnego i psychofizycznego wszystkich mieszkańców poprzez sport, rekreację, turystykę i każdą inną formę aktywności ruchowej.

 W Barlinku zadanie to przypisane jest głównie – oprócz lokalnym stowarzyszeniom sportowym -  Barlineckiemu Ośrodkowi Kultury. Temat ten podnoszony był już kilka razy na łamach „Echa Barlinka”. Jednak ze względu na ciągle wzrastające znaczenie aktywności fizycznej na poziom zdrowotności naszego społeczeństwa, wrócimy do niego ponownie  w jednym z najbliższych numerów. 

                 mija